Door Tonny van Banning

10 juni 2013 

Waterervaringen 

Mijn vroegste herinneringen aan water zijn de zwemlessen die ik kreeg van mijn vader. In een buitenzwembad, samen met mijn broertje die vijftien maanden jonger was. Ik was een jaar of acht. In mijn herinnering associeer ik zwemmen met klappertanden en water verplaatsen om niet kopje onder te gaan.

Vooral overleven. Ik heb angst voor het verblijf onder water zoals popduiken en snorkelen. Ik heb een hekel aan watergespetter. Ik kan goed zwemmen maar dat blijkt vooral effectief bewegen te zijn om me in het water te kunnen handhaven. 

Warmwaterervaringen

Tijdens de kennismakingscursus van STH-water deed ik heel andere ervaringen op met water. Ik voel een prettige omhulling die mijn huid streelt als ik mijn aandacht richt op hoe ik het water ervaar. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik mijn eigen affectiviteit in water zo in volledige vrijheid kan voelen. Water doet geen appel op mij en vraagt geen tegenprestatie. Het water houdt me onmiddellijk een spiegel voor mij hoe ik met mezelf omga. Zelfs als ik denk dat ik niet beweeg zorgen ademhaling, hartslag en andere lichaamsritmes voor deining van het water. 

Ook als ik me verplaats voel ik meteen het verschil of ik dat affectief vanuit mijn basis doe of effectief om ergens te komen. Het water is een soort vergrootglas van alles wat ik doe. Ook mijn ademen, door de mond in en tegen het wateroppervlak bubbelend uit, gaat veel bewuster. Ik kan onder water doorgaan met uitademen tot ik leeg ben en ik ga naar boven als de impuls van de volgende inademing zich aandient. Na verloop van tijd kan ik zonder invloed van de opwaartse druk even op de bodem blijven. Ik ervaar dat als weldadig alsof er een ongekende rust over me heen komt die ik tot dan toe nooit ervaren heb. Ik kan mijn ademen zonder angst voor ademnood in beheer nemen. 

De angst voor onderwater die ik altijd al had verdwijnt naarmate ik vaker op deze manier in het water verblijf. Het uitademen onder water wordt steeds meer een natuurlijk proces waarbij ik me veilig kan voelen. Als dat tot me doordringt raakt me dat zo dat er tranen over mijn wangen stromen. Ik ben heel verbaasd over die plotseling uit het niets opkomende ontroering.

Na een paar dagen realiseer ik me pas dat er een soort basale angst in mij gezeten heeft die ik nooit eerder als zodanig herkende. Mijn overlevingsreflex werd zestig jaar lang gevoed door die angst waardoor ik heel makkelijk het contact met mijn basis verloor. Ondanks dat ik in het eerste jaar van mijn therapie-opleiding ook in warm water geweest ben, herinner ik me nauwelijks wat ik toen beleefd heb.

Geboorteverhaal 

Ik heb het interview met mijn moeder nog een keer gelezen dat ik in het eerste jaar van de therapie-opleiding als opdracht deed. Al vijftien jaar stond daar een stukje dat nu een andere betekenis krijgt. Mijn moeder vertelde me: “de huisarts, die ’s avonds om 6 uur kwam vroeg of ik wilde zeggen wanneer ik een wee had omdat hij dat niet aan me merkte. Ik dacht dat ik me aanstelde’. 

Dat ‘aanstellen’ was al een hele dag gaande. Toen mijn moeder eenmaal begreep dat het “echte” weeën waren begon mijn geboorte te vlotten. Binnen twee uur, ’s avonds om acht uur, werd ik geboren. Na dat benauwde verblijf werd ik niet op de buik van mijn moeder gelegd maar meteen schoongemaakt, gemeten, gewogen en aangekleed en toen pas bij mijn moeder gelegd. Niet aan de borst gelegd dat mocht in die tijd pas een dag later. Na het lange verblijf in het geboortekanaal geen geruststelling en geen huid op huid contact. 

Haptonomische fenomenen 

Dankzij de haptonomie ben ik me gaan realiseren dat als ik me ergens niet welkom voel , ik me al snel terugtrek, uit het contact ga. Het waarom daarvan, begreep ik niet. Openen en sluiten was daarvoor voor mij een onbekend fenomeen. Ik heb geleerd dat ik me kan openen als ik me veilig voel. Door de gewaarwordingen in het warme water kan ik voor het eerst voelen dat ik samenval met mezelf, ik ervaar eindelijk wat Frans Veldman bedoelde met ‘óntgrensde zijnswijze’. Het water doet geen appel op mij zoals ik vaak in het contact met mensen ervaar. Ik voel me vrij om datgene te ervaren wat er op dat moment is. 

En ik hoef niet steeds, zo wordt me duidelijker, rekening te houden met de gevoelens van de ander. Ik heb als kind al heel vroeg de nood van mijn ouders gevoeld, ik vond dat ik ze niet moest belasten met mijn behoeftes. Op mijn uitreiken konden ze niet adequaat reageren. In het warme water heb ik ervaren dat er een periode was in mijn leven dat de verbinding met mijn moeder vanzelfsprekend was. Ik kreeg alles wat ik nodig had tot ik klaar was om de overstap naar het buitenbaarmoederlijke bestaan te maken.

 Na een aantal ervaringen in het warme water merk ik dat ik veel minder snel gestrest raak. Ook in situaties waarvan ik me herinner dat ik minstens geïrriteerd reageerde, blijf ik nu tot mijn eigen verbazing rustig en in verbinding met mezelf. Mijn draagkracht en vitaliteit groeien. In het water voel ik steeds sneller sneller wanneer ik de verbinding met mezelf kwijtraak. De angst voor ademnood zorgde ervoor dat ik mijn adem ging vastzetten als er nare gevoelens waren. 

Het gevolg daarvan was chaos in mijn hoofd die vooral leidde tot angstgedachten. Als er veel van die angstgedachten waren omdat ik me overvraagd voelde ging ik hyperventileren toen ik nog geen kennis had gemaakt met haptonomie. In het warme water heb ik ervaren dat wanneer ik mijn adem niet vastzet maar de uitademing gebruik om ademen als een natuurlijk proces te laten verlopen, ikzelf een bodem leg voor een ander reactiepatroon. 

Een soort nieuwe inprenting vrij van angst waarbij ik me rustig voel. Op het droge had ik vaak een aanrakende collega nodig om me die mogelijkheid te laten voelen. Nu kan ik dat zelf. Daarnaast is het bijzonder dat we in het water met zes cursisten, mede-haptotherapeuten, met dezelfde eigen ervaringen bezig waren. 

Ik ben een aantal keren in een ander warm waterbad gaan bubbelen. 
Dat was fijn om te doen maar de aanwezigheid van mijn mede-cursisten en de STH-begeleiders gaf mij een gevoel van verbondenheid dat iets toevoegde aan mijn individuele ervaring. Ik werd me bewust van ervaringen in een diepere gevoelslaag die ik niet beleefde als ik alleen dit soort warmwaterervaringen had.

De vanzelfsprekende verbinding en ontmoetingsbereidheid die er ook ooit in de baarmoeder was, zorgt dat ik me welkom voel en dat helpt om in die diepere laag te komen. Nu wordt me duidelijk dat het gaat over samen woordeloos zijn. 

De eenzaamheid die ik jaren gevoeld heb, is ontstaan in een tijd dat ik geen woorden had. Mijn angstthermostaat heeft chronisch te hoog afgesteld gestaan. Dankzij deze waterervaringen heb ik een andere werkelijkheid mogen beleven. Ik kan eindelijk bij de blauwdruk, een ingeprent patroon van eenzaamheid, dat er mijn hele leven geweest is en dat ik niet kon doorbreken hoe graag ik ook wilde.

Ik lig in het warme water, mijn handen op mijn buik. Truus ondersteunt de wreven van mijn voeten. Ik kan mijn lijf van boven tot beneden voelen. Wederkerigheid, doorvoelen en uitbreiden van de tast in optima forma. Naar deze gewaarwordingen heb ik mijn hele leven verlangd. Ergens wist ik dat het bestond. Een ademregressie in India was de aanzet om verder op zoek te gaan. In Haptonomisch Contact van september 2012 las ik wat Truus met haar warmwatercursussen zoal in beweging kan zetten. De afstemming en inbedding in de context bij STH-water brachten mij in contact met die vroege woordenloze ervaringen. Ik voelde me ten diepste erkent en gezien waardoor ik mijn vroegste angstige herinneringen een nieuwe helende betekenis heb gegeven.